१८ परिवारको साझा घर : आधारशिला

दिपेन्द्रप्रसाद सिंह

धनुषा, ०७६ माघ २५ गते

महोत्तरीस्थित बर्दिवास नगरपालिका-३ का १८ परिवारको साझा घर नै हो आधारशिला । उनीहरू राजनीतिक रूपमा समान धारणा राख्छन् ।

तत्कालीन एकता केन्द्र मसालको सिराहामा सम्पन्न (वि.सं. २०५४) राष्ट्रिय सम्मेलनले आधारशिला निर्माण गर्ने निर्यण गर्यो । त्यसबेला एकता केन्द्रको नेतृत्व नारायणकाजी श्रेष्ठले गरेका थिए । उक्त राष्ट्रिय सम्मेलनबाट पार्टीका पूर्णकालिन नेता कार्यकता र सहिद परिवारका बालबच्चाहरुको रेखदेख विकास र व्यवस्थापन गर्ने अभिप्रायबाट आधारशिला संचालन गर्ने निर्णय भएको थियो ।

वि.सं. २०५४ सालमा गरिएको निर्णय कार्यान्वयनका लागि महोत्तरीको किसाननगरमा वि.स. २०५९ साल माघ २५ गतेका बसेको बैठकले आधारशिला निमार्ण गर्ने निर्णय भएको थियो । तत्कालीन एकता केन्द्रको वैचारिक राजनैतिक कार्यदिशाको आलोकमा नयाँ ढङ्गको कम्युनिस्ट पार्टी निमार्णको आधारमा १८ जना बालबच्चाहरुको सहभागितामा महोत्तरीको गौरीडाँडामा आधारशिलाको सुरुवात गरिएको हो ।

आधारशिलाको संचालक समितिको संस्थापकका रुपमा हाल नेपाल सरकारका शिक्षा विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री रहेका गिरिराजमणि पोखरेलले नेतृत्व गरेका थिए । आधारशिलाको संरक्षकका रुपमा नेकपाका बरिष्ठ नेता नारायणकाजी श्रेष्ठ रहेका छन् ।

संचालक समिति अध्यक्ष माधव कोइरालाको अग्रसरतामा आधारशिलाले १६ औ वार्षिकोत्सव मनाएको छ । आधारशिलामा १८ परिवारका ४५ जनाको सामूहिक बसोवास छ । आधारशिलामा १२ वटा सुत्ने कोठा, १ भान्सा घर, १ सभाहल, १ लाइब्रेरी, १ स्टोरघर छ । १८ परिवार फरक फरक भूगोल, परिवेश तथा भेषभाषाका रहे तापनि आधारशिलाले एक परिवारका रूपमा १६ वर्षे इतिहास रच्न सफल भएको छ ।

आधारशिलाका सदस्य तथा शिक्षा, विज्ञान प्रविधिमन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलका स्वकीय सचिव शंकर महतोका अनुसार ५ उद्देश्यका साथ आधारशिलाको परिकल्पना गर्दै सञ्चालन गरिएको हो । जसमा कम्युनिस्ट आन्दोलन र नयाँ ढङ्गको पार्टी निमार्णलाई सहयोग गर्न, पार्टीमा पूर्णकालीन कार्यकर्ताको घरपरिवार र बाल बालिकाहरुको रक्षा, विकास र व्यवस्थापनाका लागि नयाँ चुनौती स्विकार्दै सामाजिक सांस्कृतिक रुपान्तरणको अभियानलाई सचेत रुपम अगाडि बढाउन, वैचारिक श्रेष्ठता हासिल गर्न, उत्पादनमा आत्मनिर्भता कायम गर्नुको साथै समुदायमाा आधारित भएर काम गर्ने उद्देश्य रहेको छ । जुन यात्राको १६ वर्षे पार गरि १७ औं वर्षमा प्रवेश गरेको छ ।

यसरी सञ्चालन हुन्छ आधारशिला

१६ वर्षे यात्रा पूरा गरेको आधारशिला आफ्नै १३ कठ्ठा जमीन र अन्य १ विगहा लिजमा लिएको जग्गाबाट आएको आम्दानीले आधारशिला सञ्चालन गर्दै हुँदै आएको छ । आधारशिलामा बस्ने ४५ जनालाई पुग्ने गरी आँफैले आर्गानिक हरियो तरकारी र दाल सिजनअनुसारको आफ्नै जग्गामा उत्पादन गर्दै आएका छन् । त्यस्तै लालगढमा वार्षिक २५ हजार तिर्ने गरी एक विगहा जग्गा लिजमा लिएको छ जसमा धान र गहुँ उत्पादन गर्ने गरेको छ ।

१८ परिवारले मिलेर गरेको धान खेतीबाट यस पटक ९० मन धान फलाएको आधारशिलाका सदस्य शिव फुयाँलले बताए । यसबाहेक तेल, मसालालगायत अन्य सरसामाग्रीको लागि मासिक १८ देखि २० हजार रुपैयाँ नगद खर्चिनु पर्ने हुन्छ आधारशिला सञ्चालनका लागि ।

१६ वर्षे इतिहासका संस्थापक अध्यक्ष तथा शिक्षा विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलका अनुसार आधारशिला समाजवाद र साम्यवादको दिशा तय गरेको बेलामा स्थापित भएको हो । समाजमा व्यक्तिवादी पूँजीवादलाई तोड्ने प्रयासस्वरुप सामूहिकतामाा आधारित भएर आधारशिलाको निमार्ण गरिएको हो ।

अहिले समाजमा घुस खान, कमिसन खान, अनियमितता गर्न, वैइमानी गर्न सजिलो भएको छ तर सामुहिकतालाई स्वीकार्न निकै गार्हो र चुनौती भएको बेला आधारशिलामा बस्ने १८ घरपरिवारका सदस्यहरुको त्याग, बलिदानी र इच्छाशक्तिको उपज नै आधारशिलाले १६ औ वार्षिकोत्सव मनाउन सफल भएको मन्त्री पोखरेलले बताए ।

कम्युनिस्ट पार्टीको पुर्नगठनको बेला समयमा आधारशिलाले १६ औं वार्षिकोत्सव भब्यताका साथ मनाउनुको कारण देशमा कम्युनिस्टहरुको यस्तै खालको सामूहिकपना झल्कने गरी सयौं आधारशिला निमार्ण होस र सहकारिकताको माध्यमले अगाडी बढोस भन्ने मनोकाक्षाको साथ १६ औ वार्षिकोत्सव नेकपाका बरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपाल, नारायणकाजी श्रेष्ठलगायत नेकपाका नेताहरुको उपस्थितीमा कार्यक्रम गरेको बताए ।

आफ्नै सहकारी र सञ्चारमाध्यम

निजी घरपरिवार चलाउन निकै कठिनाई हुने बेलामा सामूहिकतामा आधारित आधारशिलाका १८ घरपरिवार जोगाउनका लागि सामुदायिक विद्यालयलाई सु-व्यवस्थित तरिकाले सञ्चालन गर्दै गाउँमा निरक्षरता उन्मुलन अभियान सञ्चालन गरिएको छ ।

आधारशिलाले २०६० देखि रुची मशाला उद्योगको सञ्चालन गरेको छ । २०६४ सालमा सञ्चारमाध्यममा लगानी गर्दै जनतालाई सही तथ्य सूचना सम्प्रेषण गर्न रेडियो दर्पण एफ एम सञ्चालन गरिएको छ ।

त्यस्तै आधारशिलामै गाईपालन समेत गरिएको छ । जनमुखि स्वास्थ्य विकास सहकारीमार्फत बचत र ऋण कार्यक्रम पनि आधारशिलाले सञ्चालन गर्दै आएको छ । यी संस्थाहरुबाट आएको आम्दानी र आधारशिलामा बस्ने व्यक्तिहरुको आम्दानी रहने गरी आधारशिला सञ्चालक समितिको नाममा खाता सञ्चालन गरिएको छ । यही आम्दानीहरुको आधारमा आधरशिलामा खर्च हुने गरेको छ ।

यसका अलावा आधारशिलाले विचारधारात्मक काम गर्नका लागि मुखपत्रको रुपमा प्रस्थानको प्रकाशन गरेको छ । जयगोविन्द शाह अध्ययन केन्द्रको स्थापना र सञ्चालन गरेको छ । आफू र आफ्नो परिवेशलाई बुझ्ने प्रवचन श्रृखला पनि सञ्चालन गरिएको छ । यसक्रममा संस्कृति, शिक्षा , सहकारी, अर्थतन्त्र, अक्टोवर क्रान्ति, भाषा, सुशासनलगायत विषयमा वैचारिक छलफल समेत गरिँदै आएको छ ।

बदलिएको नेपालको राजनैतिक परिवेशमा अधिकार र विकासमा आधारित जनआकांक्षा, समाजवादमा जाने राष्ट्रिय संकल्पको साथै वर्तमान पूँजीको दासता अन्त्य गर्ने मार्ग खोज्न, नाफा र नोक्सानको जिन्दगीबाट मानवीय संवेदनासहितको वैज्ञानिक समाज निमार्णमा सहयोग पुर्याउन यस्तै सामूहिकताका साथ आधारशिला निमार्ण गरी सहकार्यमा जुटन आधारशिलाले अपिल गरेको छ ।